Bu yazıda İsviçre’de iltica başvurusunda bulunmuş ve iltica işlemleri Bern Kantonunda yürütülmekte olan kişilerin bireysel ikametgah edinme veya bireysel ev kiralama hakları ele alınacaktır. Bu konu Sığınma ve Mülteci Alanındaki Sosyal Yardım Yönergesi (Verordnung über die Sozialhilfe im Asyl- und Flüchtlingsbereich (SAFV)) ile düzenlenmiştir.
İsviçre’de genel olarak iltica başvurusunda bulunmuş kişiler Kamp olarak isimlendirilen ve bu kişilerin birlikte kalmaları için düzenlenmiş yerlerde ikamet ederler. Belirli şartlarda bu kişiler kendilerine veya ailelerine özgü ikametgahlarını seçme imkanına da sahiptir. Bu durum öncelikle bu haktan yararlanmak isteyen kişinin içerisinde bulunduğu duruma veya sahip olduğu statüye göre ikiye ayrılır.
Bahsi geçen statüye ait ilk grubu, ikamet izni olmaksızın geçici olarak kabul edilen kişiler ve korunmaya muhtaç kişiler (Vorläufig Aufgenommene sowie Schutzbedürftige ohne Aufenthaltsbewilligung) oluşturur. Örneğin N Kimlik sahibi kişiler bu gruba dahildir.
İkinci grubu ise mülteciler, tanınmış vatansız kişiler ve oturma iznine sahip korunmaya muhtaç kişiler (Flüchtlinge, anerkannte Staatenlose und Schutzbedürftige mit Aufenthaltsbewilligung) oluşturur. B Kimlik sahibi kişiler de bu gruba dahildir.
SAFV 40. maddesinin ilk paragrafına göre birinci grupta yer alan kişiler, şu şartları yerine getirmekle toplu konaklama yeri olan kamptan bireysel konaklamaya geçme hakkına sahiptir:
a) 14. maddede (1/a) belirtilen dil seviyesine (A1 seviyesi) sahip olmak ve istihdam edilmiş veya eğitime başlamış olmak, veya
b) 16. madde uyarınca bireysel entegrasyon hedeflerine tam olarak ulaşmış olmak.
İkinci grupta yer alan kişiler ise SAFV 40. maddesinin ikinci paragrafına göre, birinci paragrafta belirtilen entegrasyon hedeflerine ulaşmışlarsa, bireysel konaklama bulma konusunda yetkili makam tarafından desteklenirler.
Nitekim Bern Sosyal Yardımlaşma, Çocuk ve Yetişkin Koruma Konferansı (BKSE) (Berner Konferenz für Sozialhilfe, Kindes- und Erwachsenenschutz) uyarınca mülteciler, kendilerine tahsis edilen kantonda ikamet edecekleri yeri seçmekte özgürdürler. Bununla birlikte, bölgesel organizasyonlar veya sosyal kuruluşlar, mültecileri yalnızca istihdam edildiklerinde veya eğitim gördüklerinde ve belirtilen entegrasyon hedeflerine ulaştıklarında kalacak yer arama konusunda destekler.
Görüldüğü üzere iltica başvurusu kabul edilmiş kişiler (Tanınmış Mülteciler) ilk gruba göre daha kolay bir şekilde kendi ikametgahını seçme imkânına sahiptir. Bu anlamda bu kişiler ilticalarının kabul edildiği günden itibaren bağlı bulundukları sosyal kuruluşa kendilerine ikamet edinme konusunda yardım talebinde bulunabilirler.
Burada sosyal kuruluştan bir ikamet sağlaması bekleniliyorsa; sosyal kuruluşun şartları ve bunu sağlama imkânına göre belirli bir süre beklemek gerekebilir. Kira bedelinin sınırı gibi belirlenen özelliklere sahip ikametgahın talep eden tarafından bulunması ve kira sözleşmesinin sosyal kuruluşa sunulması, söz konusu bekleme süresini elbetteki kısaltacaktır.
Mültecilerin ikamet edinmesi için yerine getirilmesi gerekli hukuki şartlar yukarıda belirtildiği gibidir. Bunların dışında (belirli bir süre kampta kalınması gerektiği gibi) ileri sürülen şartlar hukuki dayanağı gösterilmedikçe bağlayıcı değildir. Bu nedenle ispatının da kolaylığı bakımından bu tür başvuruların en azından E-Mail ile olacak şekilde yazılı yapılması önem arz etmektedir.
Av. Dr. Salih Önder salihonder@gmail.com
[1] Verordnung über die Sozialhilfe im Asyl- und Flüchtlingsbereich (SAFV) vom 20.05.2020 (Stand 01.07.2020)
[1] 4.4 Wechsel von Kollektivunterkunft in individuelle Unterkunft
Art. 40 Nachweis der Integrationsziele
1 Vorläufig Aufgenommene sowie Schutzbedürftige ohne Aufenthaltsbewilligung wechseln aus einer Kollektivunterkunft in eine individuelle Unterkunft, sobald sie gegenüber der zuständigen Stelle nachweisen, dass sie
a das Sprachniveau nach Artikel 14 Absatz 1 Buchstabe a und eine Erwerbstätigkeit oder eine Ausbildung aufgenommen haben, oder
b ihre individuellen Integrationsziele nach Artikel 16 vollständig erreicht haben.
2 Die zuständige Stelle entscheidet über den Nachweis der Integrationsziele nach Absatz 1 durch Verfügung.
3 Flüchtlinge, anerkannte Staatenlose und Schutzbedürftige mit Aufenthaltsbewilligung werden von der zuständigen Stelle bei der Suche nach einer individuellen Unterkunft unterstützt, wenn sie die Integrationsziele nach Absatz 1 erreicht haben.
[1]Art. 16 Inhalt des individuellen Integrationsplans
1 Der individuelle Integrationsplan enthält
a die übergeordneten Integrationsziele nach Artikel 14,
b die individuellen Integrationsziele betreffend
c die konkreten Integrationsmassnahmen, die zur Zielerreichung festgelegt werden, einschliesslich der Zwischenziele,
d die Aufgabenteilung zwischen der betroffenen und der fallführenden Person,
- Spracherwerb und Alltagsorientierung,
- Arbeitsintegration und Bildung,
- weitere integrationsrelevante Lebensbereiche,
e die Kosten der Integrationsmassnahmen, einschliesslich einer allenfalls symbolischen Mitbeteiligung der betroffenen Person,
f die Fristen, innerhalb der die einzelnen Integrationsmassnahmen erfüllt werden müssen,
g den Termin der nächsten Standortbestimmung,
h die messbaren Ziele, die erreicht werden müssen,
i die objektivierbaren Kriterien, anhand derer die Zielerreichung gemessen wird.
[1] Version/Datum: 21.1.2021 Genehmigung durch Vorstand BKSE: 11.2.2021
https://handbuch.bernerkonferenz.ch/stichwoerter/stichwort/detail/fluechtlinge/